الهام بهروزی: اعتکاف مصدر باب افتعال از «عَکَفَ» و به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که البته در دین اسلام، اقامت در مکانی مقدس بهمنظور تقرب جستن به خداوند متعال است. این آیین مانند سایر آیینهای دینی آداب و رسوم خاص خودش را دارد.
الهام بهروزی
استان بوشهر یکی از خطههایی است که باورهای مردمانش ستودنی است؛ باورهایی
که از جنس خداست و شفافیتش را میتوان در مهربانی غیرقابل وصف اهالی این خطه به
تماشا نشست. این باورها در کالبد آیینها و مناسکهای مذهبی واضحتر نمایان میشوند؛
در آیینهایی مثل اعتکاف، روزهداری و… نوشتم اعتکاف! بهراستی شده برای یک بار
از خود بپرسید که فلسفه شکلگیری این آیین چه بوده و بزرگترین فایدهاش برای فرد
و جامعه چیست؟
وقتی برای یافتن ماهیت این آیین دینی به منابع دینی مراجعه میکنید،
متوجه میشوید که برپایی این آیین مختص دین اسلام نبوده و در سایر ادیان الاهی
وجود داشته است اما با تغییر پارهای از خصوصیات و احکام و شرایط در اسلام استمرار
پیدا کرده است. اعتکاف مصدر باب افتعال از «عَکَفَ» و به معنای اقامت کردن و ماندن
در جایی و ملازم بودن با چیزی است که البته در دین اسلام، اقامت در مکانی مقدس بهمنظور
تقرب جستن به خداوند متعال است. این آیین مانند سایر آیینهای دینی آداب و رسوم
خاص خودش را دارد.
در تعریف عام و کنونی این آیین میتوان گفت که اعتکاف به معنای اقامت
در مسجد برای مدتی مشخص (دستکم سه روز) همراه با روزه و رعایت احکام و شرایطی
است. این عبادت مستحب که با نذر، عهد، قسم و مانند آن واجب میشود، زمان مخصوصی
ندار؛ اما انجام آن در دهه سوم ماه رمضان و همچنین در ایام البیض (۱۳، ۱۴ و ۱۵
ماه رجب) توصیه شده و رواج دارد. آنطور که در متون دینی مثل «من لا یحضره الفقیه»،
«بحارالانوار»، «کتاب الاعتکاف» و… اشاره شده، اعتکاف شرایطی دارد که معتکف ملزم
به رعایت آنهاست. مهمترین آنها عبارت است از: ۱) زمان آن از سه روز کمتر نباشد.
۲) مکان آن در مسجد باشد. ۳) ادامه
ماندن در مسجد و خارج نشدن از آن.
افزون بر این، معتکف بایستی از نعمت عقل و ایمان برخوردار باشد.
همچنین بتواند مواردی مثل قصد قربت، روزهدارى در ایام اعتکاف و اجازه گرفتن از
کسى که اجازه او لازم است مثلا فرزند از والدین را رعایت کند. بدیهی است آیین
اعتکاف در سالهای نخست اسلام در مساجد اربعه (مسجدالحرام، مسجد نبی، مسجد کوفه و
مسجد بصره) در ماه مبارک رمضان برگزار میشده که همچنان در بسیاری از کشورهای عربی
مثل عربستان این آیین همچنان در همان ماه مبارک رمضان بهمنظور خلوت گزیدن فرد
برای رسیدن تزکیه نفس، با دیده عبرت به آفرینش بنگرد و با عبادت و راز و نیاز با
معبود هستی وجود خویش را از زنگار گناه و پلیدی بزداید و وجودش را پذیرای نور
بیشتری کند.
این آیین اما در ایران، اغلب با توجه به ثوابی که روزهداری در ماه مبارک رجب دارد، هر ساله همزمان با
ایام البیض (۱۳، ۱۴ و ۱۵) در این ماه در مساجد سراسر کشور برپا میشود. در این
آیین، معتکفان اعم از زن و مرد، جوان و میانسال با مقیم شدن در مساجد، با معبود
هستی خلوت میگزینند تا خستگیهای زندگی مادی را از تن و روان خود بزدایند و با
پناه بردن به درگاه حق، با امید و شوق بیشتری زیستن را دریابند. خوشبختانه استان
بوشهر امسال پس از دو سه سال دوری از این آیین، بار دیگر پذیرای معتکفان شده است.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر در نشست با اهالی رسانه
با اعلام این خبر گفت: پس از دو سال وقفه به دلیل همهگیری بیماری کووید
۱۹، امسال ۱۹۵ نقطه اعتکاف در این استان ساماندهی شده که ممکن است این
شمار افزایش یابد. برای برگزاری این آیین، افزون
بر جمعیت امام محلات، یک گروه ۱۰ نفره نیز متشکل از مبلغان دینی وارد استان خواهند
شد.
حجتالاسلام محمد قادری در ادامه با بیان اینکه یکی از شاخصههای
برپایی اعتکاف امسال در استان بوشهر این است که روستاها نیز از این مراسم معنوی
عقب نمانده و ۱۲۶نقطه روستایی
و ۶۹ نقطه شهری، ۱۷ نقطه اعتکاف دانشآموزی و ۲ نقطه دانشجویی میزبان معتکفین است،
افزود: شهرستانهای تنگستان با ۴۵ روستا و دشتی با ۴۳ روستا در برگزاری اعتکاف در
روستاهای استان پیشتاز هستند. همچنین امسال حضور بانوان در مراسم اعتکاف امسال
مورد توجه ویژه قرار گرفته و ۱۰۲
نقطه استان میزبان بانوان در این مراسم معنوی است.
وی در ادامه از برگزاری اعتکاف با محتواهای تخصصی در استان خبر داد و
گفت: در این راستا، اعتکاف موضوعی مادر و کودک نیز در برخی نقاط تدارک دیده شده که
با وجود دشواری در پشتیبانی این مراسم اما به سبب ویژگی رویشی بودن آن اجرایی شد. همچنین اعتکاف مهدی با محوریت مهدویت،
اعتکاف سبک شهدا با محوریت زندگی شهدا، اعتکاف دانشآموزی با محوریت مسائل مرتب با
دانشجویی و… برنامهریزی شده است که امسال همزمان با ایام البیض در استان برپا
میشوند. البته محور محتوایی فعالیت روحانیون در این مراسم جهاد تبیین خواهد بود.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر با تاکید بر اینکه سازمان تبلیغات
اسلامی در عرصه تحولی خود توجه ویژهای به اقتضائات زیست بومی دارد و در این مسیر
همه برنامههای خود را بر مردم محوری و راهبری پایهگذاری کرده که این رویکرد مورد
تائید رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است، تصریح کرد: در این راستا تلاش میشود
بر مردممحوری مراسم روحانی اعتکاف خدشهای وارد نشود و هرچند جهاد کشاورزی در تامین
ارزاق مورد نیاز معتکفین همکاری داشته اما همچنان مردم پشتیبان برپایی این مراسم
هستند.
قادری در خصوص چگونگی ثبت نام در آیین اعتکاف امسال توضیح داد: هماستانیهای
عزیز و باورمند از ۱۲ ساله تا ۶۵ ساله میتوانند برای شرکت در مراسم
اعتکاف به مساجد محل برپایی این مراسم مراجعه و ثبت نام کنند.
مسئول ستاد اعتکاف بانوان بوشهر
هم در تشریح برنامههای اعتکاف بانوان گفت: سنت
اعتکاف راهی است برای بریدن از همه دلبستگیها و تعلقات دنیوی و لبیک گفتن برای
قرب الهی است.
مائده پیامی در ادامه با بیان اینکه توجه زیاد اسلام به خانواده این
کانون مهم و انسانساز ، موضوعی است که نقش خانواده و خصوصاً بانوان را عمیقتر و
تأثیرگذارتر از دیگر افراد خانواده نشان میدهد، افزود: اهمیت حضور بانوان در
برنامههای اجتماعی و عبادی یکی از عواملی است که میتواند به رشد دینی و مذهبی این
بزرگواران کمک کند.
وی در پایان با تاکید بر اینکه یکی از این برنامهها اعتکاف است که
در ۱۰۲ مسجد در استان ویژه بانوان برگزار میشود و ۱۰ مسجد ویژه دانشآموزان دختر
خواهد بود، یادآور شد: مراسم اعتکاف در این نقاط با محوریت جهاد تبیین ویژه بانوان
از جمله برنامههای فرهنگی ویژه دختران، گعدههای دخترانه، کرسیهای آزاداندیشی، سیر
مطالعاتی، محافل قرآنی، مناجاتخوانی و برنامههای متنوع در قالب تیمهای رفیقانه
برگزار میشود.
سپس در بخش پایانی این نشست مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر با تبریک
فرا رسیدن دهه مبارک فجر، گفت: در این ایام ۵۱ عنوان عملیات فرهنگی در مساجد و ۴۴ عنوان فعالیت در موسسات قرآنی و دارالقرآنها برنامهریزی
شده است. از اقدامات شاخص تبلیغات
اسلامی استان بوشهر در این دهه برپایی ایستگاه انقلاب علوی بهمنظور تاثیرگذاری
در فضاسازی شهری، نورافشانی و توزیع پرچم با همکاری شهرداریها و دهیاریهای استان
است .
قادری همچنین از اجرای پویش سرود و نمایش آن با شعار «بوشهر؛ پایتخت
مقاومت» همزمان با دهه فجر در استان خبر داد و گفت: از دیگر برنامههای شاخصی که
در استان همزمان با دهه فجر و همچنین در ماههای رجب، شعبان و رمضان اجرا خواهد
شد، جنبش «مهروارخ محله همدل» است که تلاش میشود در قالب این جنبش گرههای اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی و حتی ذهنی مردم محلهها با مردممحوری روایت و برای حل آن
راهکار ارائه شود.
وی بر نقش موثر روایت این گرهگشاییها در امیدآفرینی در جامعه،
تاکید و تصریح کرد: این رویداد تا غدیر ادامه دارد و در این عید از روایتهای برتر
از گرهگشایی از مشکلات محلهها، در سطح ملی تجلیل میشود.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان بوشهر سپس مردم استان را دعوت کرد تا در
پویش کمک به مردم زلزلهزده خوی شرکت کنند، یادآور شد: در حال حاضر مساجد استان
مشغول جمعآوری کمکهای مردمی به زلزلهزدگان خوی به شکلی هدفمند هستند. در این
راستا، ادارات شهرستانی نیز آمادگی ساماندهی و انتقال این کمکها را دارند.
