الهام بهروزی: ترغیب مسوولان به حفظ میراث فرهنگی (شامل بناهای تاریخی، محوطه‌های باستانی و آداب‌ورسوم و سنت‌های کهن) و ایجاد بستر مناسب برای معرفی و عرضه صنایع دستی بومی همواره یکی از دغدغه‌های روزنامه «بامداد جنوب» بوده و هست.
الهام بهروزی
ترغیب مسوولان به حفظ میراث فرهنگی (شامل بناهای تاریخی، محوطه‌های
باستانی و آداب‌ورسوم و سنت‌های کهن) و ایجاد بستر مناسب برای معرفی و عرضه صنایع
دستی بومی همواره یکی از دغدغه‌های روزنامه «بامداد جنوب» بوده و هست. در این باره
گزارش‌های متعددی در طول هفت سال اخیر در این نشریه به قلم نگارنده به رشته تحریر
درآمده است؛ چراکه این میراث و دست‌ساخته‌ها بخش مهمی از هویت و تمدن منطقه جنوب
ایران را در خود جای داده‌اند که فراموشی یا نابودی هر کدام از آن‌ها برابر است با
مرگ بخشی از «هستی تمدن و فرهنگ سرزمین‌مان»!
بدبختانه در یکی دو دهه اخیر بسیاری از این میراث فاخر در اثر سهل‌انگاری‌ها
و کم‌توجهی‌ها چه از سوی وراث و چه از سوی متولیان امر مورد بی‌توجهی واقع شدند که
این بی‌توجهی زمینه‌ساز نابودی بخش قابل‌توجهی از میراث فرهنگی ارزنده استان شده
است. برای مثال، در همین بافت تاریخی بوشهر ما شاهد تخریب تعدادی از بناهای شاخص
تاریخی بودیم که برخی از آن‌ها ثبت ملی هم بودند. این بناها اغلب به پارکینگ بدل
شدند یا جایشان را خانه‌های امروزی بدون هویت تاریخی گرفت. بی‌شک مشاهده تخریب‌های
شبانه و بی‌سروصدای این بناهای کم‌نظیر، نگارنده را بر آن داشت که عزم خود را برای
روشنگری در زمینه حفظ و احیای این بناها جزم کند.
البته اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم در شش یا هفت
سال اخیر در پی اعتراض کنشگران میراث فرهنگی و همچنین با دیدن تخریب بی‌رویه و
روزافزون بناهای شاخص در بافت تاریخی بوشهر درصدد برآمد با خرید این ملک‌های
ارزشمند از وراث و مرمت و بازسازی آن‌ها موجودیت آن‌ها را حفظ کند ولی با توجه به
بودجه پایین این اداره‌کل در بخش مرمت و بازسازی بناهای تاریخی، در زیر بار هزینه‌های
برخی از این خانه‌ها و عمارت‌ها ماند و طبق سیاست‌های وزارتخانه میراث فرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری مقرر شد که این بناها با شرایط خاصی و از طریق مزایده به بخش
خصوصی یا دولتی واگذار شوند.
در این میان، پش از فرازونشیب‌های بسیار، در نهایت بخشی از عمارت‌های
مهم و شاخص بوشهر مثل عمارت ملک به مزایده گذاشته و به بخش خصوصی واگذار شد که
خوشبختانه چند روز پیش مرمت فاز نخست این عمارت باشکوه به پایان رسید و وارد فاز
دوم شد. در ادامه این روند عمارت‌ها و بناهای دیگری در استان مثل قلعه نصوری، قلعه
زائرخضرخان، عمارت گلشن، زنده‌پی، حاج رئیس، کمندی و… به مزایده گذاشته شدند که
برخی از این بناها از سوی صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی و توسعه
صنایع‌دستی و فرش دستباف و برخی هم از سوی خود اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی
و گردشگری استان با برگزاری مزایده به بخش خصوصی واگذار شدند.
البته نگارنده در گزارش پیشین به نحوه چگونگی واگذاری چند بنا در شهر
بوشهر به افرادی خاص واکنش نشان داد و همچنان بر سر موضع نقد خود بر واگذاری این
بناها به این افراد ایستاده است و در رسانه نحوه مرمت و بازسازی این عمارت‌ها را
همچنان مورد بررسی قرار خواهد داد؛ چراکه هر کدام از این عمارت‌ها و بناها تکمیل‌کننده
پازل هویت فرهنگی و معماری این منطقه به‌شمار می‌روند که کوچک‌ترین دخل و تصرف یا
بی‌تجربگی موجب آسیب جدی به این بناهای باارزش و فاخر است و متاسفانه سرمایه‌گذاران
این بناها هم در کارنامه خود تاکنون مرمت و بازسازی عمارت تاریخی را به ثبت
نرسانده‌اند؛ یکی از آن‌ها تهیه‌کننده اجراهای صحنه‌ای موسیقی در استان بوشهر بوده
است که به سفارش و حمایت معاون سابق امور عمرانی استانداری که هم‌اکنون به‌دلیل
تخلفاتی که داشته در زندان به سر می‌برد پایش به میراث فرهنگی باز شده است که هم‌اینک
سرای صنایع دستی مبارکی را مدیریت می‌کند بدون سابقه یا تجربه‌ای در این زمینه و
دیگری هم سرمایه‌گذار بانویی است که همزمان مرمت و بازسازی سه عمارت را برعهده
گرفته است و نکته جالب اینکه این دو سرمایه‌گذار پیش از اینکه شروع به کار کنند
نامشان برای دریافت تسهیلات از محل تبصره ۱۸ اداره‌کل میراث فرهنگی رد شده است؛
اقدامی که در عین مضحک بودن، بازی‌های پشت پرده برخی از معاونین این اداره‌کل را
نشان می‌دهد! به‌هر حال این موضوع به‌شدت زیر ذره‌بین مسوولان ارشد استان و رسانه
قرار گرفته است.
نگارنده در گزارش پیشین با عنوان «آقای استاندار، در میراث فرهنگی چه
می‌گذرد» دست روی مسائلی گذاشت که از چشم دیگر رسانه‌ها مغفول یا به دلایلی مسکوت
مانده بود و این اداره‌کل و معاونین موثر در تصمیم‌گیری‌های اشتباه و قانون‌گریزانه
آن را زیر سوال برد و آن‌ها را وادار به پاسخگویی کرد در خصوص چرایی تعطیلی تنها
گالری میراث فرهنگی که محلی مناسب برای عرضه محصولات برخی از صنعتگران هم‌استانی
بود و همچنین واگذاری شائبه‌دار برخی از عمارت‌های تاریخی!
پاسخ میراث فرهنگی به دغدغه نخست نگارنده این بود که ادامه فعالیت
گالری صنایع دستی به‌دلیل اینکه ما بخش دولتی هستیم، از سوی دیوان محاسبات اداری
رد شده و ما به‌دنبال ایجاد بستر مناسب‌تری برای عرضه صنایع دستی بومی استان هستیم
که طبق شنیده‌ها که البته صحت و سقمش بر نگارنده معلوم نیست، ظاهرا قرار است که
این گالری به سرای صنایع دستی مبارکی منتقل شود تا ظرفیت دیگری به این بخش در
آینده‌ای نزدیک اضافه شود.
این در حالی است که با توجه به عملکرد سرمایه‌گذار فعلی سرای صنایع
دستی مبارکی بهتر است که این سرا به سرای موسیقی مبارکی بدل شود! چراکه متولی این
سرا، به‌جای اینکه راهی برای جذب صنعتگران برای حضور در عمارت برای تولید و فروش
صنایع دستی بومی پیدا کند، هفته گذشته در اقدامی غیرقانونی و بدون مجوز اداره
فرهنگ و ارشاد اسلامی و اماکن به‌صورت چراغ خاموش به اجرای موسیقی یک گروه محلی و
فروش صندلی در کافه این سرای صنایع دستی اقدام کرده است (که البته اسناد آن هم
موجود است)؛ حرکتی که نه تنها خود سرمایه‌گذار این سرا، بلکه اداره‌کل میراث
فرهنگی استان بوشهر را زیر سوال می‌برد؛ چراکه اگر قرار است در کافه لاله سرای
صنایع دستی مبارکی، موسیقی اجرا شود یا باید رایگان باشد یا اگر قرار است که بلیت‌فروشی
شود باید مجوزهای لازم را از اداره ارشاد و امکان بگیرد!
قطعا موسیقی خوب است و شنیدنش فضا را روحنواز می‌کند ولی در اجرای آن
نباید قانون را دور زد. امیدوارم که اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
پاسخی برای بی‌قانونی این سرمایه‌گذار سفارشی خود داشته باشد که با کدام مجوز در
عمارت مبارکی که در تملک این اداره‌کل قرار دارد، اجرای صحنه‌ای بدون اخذ مجوزهای
لازم به روی صحنه رفته است!
در پایان این نوشتار طبق رسالتی که برعهده نگارنده به‌عنوان روزنامه‌نگار
است، جوابیه اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در پاسخ به
گزارش پیشین با عنوان «آقای استاندار، در میراث فرهنگی چه می‌گذرد؟!» به این شرح
منتشر میشود:
«گالری صنایع‌دستی و ساختمان اداری معاونت صنایع‌دستی در مالکیت
اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دیگری است که در گذشته به قصد کمک به
صنعتگران در اختیارشان قرار گرفته‌بود با توجه به ایرادات قانونی وارد شده، اداره‌کل
میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به این جمع‌بندی رسید که با واگذاری
قانونمند گالری به انجمن صنایع دستی هنرمندان استان مورد بهره‌برداری عموم قرار
گیرد که این امر در حال طی‌کردن پروسه قانونی از سوی خبرگان و نخبگان این حوزه که
منتخب خود صنعتگران گرامی هستند، در حال انجام است تا منع قانونی متوجه فعالیت دوباره
این مکان نباشد. لازم است یادآور شویم این اداره‌کل به‌دلیل اهمیت توسعه و رونق
اشتغال در حوزه صنایع‌دستی، همچون سنوات قبل حامی صنعتگران هم‌استانی بوده و خواهد
بود.
در خصوص واگذاری برخی از بناهای تاریخی، این موضوع از طریق صندوق احیا
و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی و توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف زیرمجموعه
وزارتخانه متبوع در تهران انجام شده است که بناهای واگذار شده استان در این راستا،
تمامی مراحل قانونی و مقررات واگذاری و مزایده عمومی را طی کرده‌اند.
درباره عمارت زنده‌پی که به بخش خصوصی واگذار شده است نیز لازم است، یادآور
شویم با انجام تمامی تشریفات قانونی و قیمت‌گذاری کارشناسان دادگستری، با حضور نماینده‌گان
محترم دستگاه‌های نظارتی بررسی شده و مسوولان هیات واگذاری طی سه مرحله مزایده
عمومی با اعلام رسمی در روزنامه‌های کثیر‌الانتشار، وبسایت اداره‌کل و استفاده از
ظرفیت فضای مجازی اطلاع‌رسانی لازم را انجام داده که در نهایت یک متقاضی با قیمت
بالاتر از قیمت پایه اعلام شده، پس از بررسی و ارزیابی اسناد مزایده انتخاب و
واگذاری صورت گرفته است.
همچنین در زمینه پرداخت تسهیلات از محل تبصره ۱۸، آیین‌نامه تبصره مذکور کمتر از یک ماه است که به این
اداره‌کل ابلاغ شده و با توجه به اطلاع‌رسانی وسیعی که به تمامی سرمایه‌گذاران و
فعالان حوزه گردشگری، صنایع‌دستی و میراث‌فرهنگی در راستای استفاده از این فرصت و ظرفیت
انجام شده، با استقبال خوب و کم‌نظیر اقشار مختلف حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و
صنایع دستی مواجه شده‌است و در این راستا تاکنون ۸۰ متقاضی در حوزه صنایع‌دستی و ۶۳ متقاضی در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی ثبت‌نام کرده‌اند
که تاکنون هیچ‌گونه معرفی به بانک و یا پرداختی در این زمینه به متقاضیان انجام
نشده‌است و با بررسی پرونده‌ها بر اساس ضوابط موجود از سوی کارگروه استانی، تصمیم‌گیری
خواهد شد.
راجع به عمارت مبارکی نیز باید گفت، این عمارت همچون دیگر عمارت‌های
تاریخی از طریق مزایده عمومی به بخش خصوصی واگذار شده‌است و با توجه به شیوع ویروس
کرونا در دوسال اخیر و نیاز به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله‌گذاری
اجتماعی در جامعه، در این مدت با ظرفیت کمتر به فعالیت مشغول بوده و با توجه به
شرایط کنونی جامعه و انجام واکسیناسیون عمومی و آرام شدن فضای همه‌گیری، آمادگی
لازم برای فعالیت صنعتگران در این مکان وجود دارد که در همین راستا غرفه‌های رایگان
تحت عنوان نمایشگاه عرضه محصولات صنایع‌دستی تولیدی هنرمندان هم‌استانی، در عمارت
مبارکی در نظر گرفته شده‌است و هم‌اکنون مشغول
به فعالیت هستند.
روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان
بوشهر ضمن همکاری همه‌جانبه با رسانه‌های استانی و کشوری، جهت تنویر افکار عمومی و
فارغ از هر نوع جهت‌گیری، در خدمت اهالی رسانه است».
